Heb je de oude kanonnen wel eens zien staan in en rond het Vestingmuseum? De onderstellen daarvan worden door Willem Ehlert gemaakt. Je zou het niet zeggen, maar de stapel eikenhouten balken waar Willem op de foto naast staat, wordt het nieuwe onderstel (‘affuit’) van het kanon aan de linkerzijde van Kazemat A. Zo’n type onderstel voor een zwaar kanon noem je een ‘vestingaffuit’. Dit in tegenstelling tot de lichtere en wendbaardere ‘belegeringsaffuit’, die grotere wielen heeft en daardoor gemakkelijk verplaatst kon worden tijdens belegeringen.
Het kanon op zijn huidige affuit voor de ingang van Kazemat A.
Het oude onderstel is van dennenhout gemaakt. Ondanks de prachtige verflaag is er schimmel in gaan zitten, waardoor het hout langzaam wegrot. Daarom heeft Willem eikenhout laten overkomen uit Friesland, in de hoop dat de schimmel hier minder vat op heeft. Het is iets ouder hout, dat al vijf jaar ligt en normaal gebruikt wordt voor de bouw van Friese tjalken.
Willem maakt de onderdelen op maat en zet ze zelf in elkaar. Hiervoor hergebruikt hij de ijzeren onderdelen van het huidige onderstel. Voordat deze in het nieuwe hout verwerkt kunnen worden, moeten ze eerst ontsmet worden, zodat de schimmel niet via het ijzer overgedragen wordt. Dat gebeurt in een grote cementbak met water en speciale chloortabletten, die lijken op Wilhelmina pepermuntjes. Deze tabletten zijn klein, maar ontzettend sterk. Ook al Willems gereedschap moet op deze manier ontsmet worden.
De bok die gebruikt wordt voor het hijsen van de kanonnen.
Het nieuwe onderstel wordt vervolgens geverfd in de kenmerkende rode kleur. Als het onderstel klaar is, kan de kanon erop gehesen worden. Dat gebeurt met de grote houten bok, die buiten voor de Cantine staat. Een zware klus, want de loop van een kanon weegt honderden kilo’s.
Ligt het kanon eenmaal op het onderstel, dan duw je hem dus niet eventjes naar de juiste plek toe. Ook daarvoor is een hulpmiddel nodig: de kaapstander. Dit is een houten lier met een touw, dat aan het onderstel van het kanon wordt bevestigd. Door te draaien aan de lier, rolt het touw op en komt het kanon in beweging. Dat kan Willem natuurlijk niet alleen, want dat is een klus voor minstens twee man. Maar met wat hulp rolt het kanon op de nieuwe affuit dan uiteindelijk naar zijn vaste standplaats terug. Kom je hem bewonderen als hij klaar is?
Tekst: Sarah Remmerts de Vries. Met dank aan Willem Ehlert.